Menu główne:
Dzisiejsze miasto leży w żyznej zatoce zachodniej, otoczonej wzgórzami, których pokryte winnicami stoki łagodnie schodzą w kierunku morza. Lokalizacja antycznej Grepsy do dzisiaj nie jest znana. Przypuszcza się, że znajdowała się ona w miejscu Lovreska niedaleko morza, u stóp góry św. Bartłomieja, gdzie znaleziono fragmenty villa rusticae i nekropolię. Wiadomo jednak, że rzymska respublica Crepsa miała statut miejski już za cesarzy Augusta lub Tyberiusza. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego w 476 r. żyli tu krótko Goci, następnie miasto przeszło w ręce Bizancjum, a w X w. Chorwatów. W średniowieczu gród był otoczony murami, a jego centrum znajdowało się we wschodniej części dzisiejszego miasta. W czasach późniejszych władzę nad Crepsa przejęła Wenecja, która w XVI w. wzniosła nowe mury z systemem baszt w narożnikach.
W 1332 r. otrzymało kolejny statut, a od 1459 r. mieści się tutaj władza zarządzająca wyspami Cres i Lośinj, której wcześniejsza siedziba znajdowała się w Osorze. Wtedy też, mimo że językiem urzędowym była łacina i włoski, zapisywano tu głagolicą ważne dokumenty: metryki narodzin, księgi kościelne, pisma notariusza czy spisy ludności, nie wspominając o prywatnej korespondencji.
Miejsca, które warto zobaczyć
W porcie, gdzie była większość budynków publicznych i pałaców patrycjuszy, widoczna jest brama miejska z wieżą zegarową (XVI w.), a na jej tyłach loggia miejska (przełom XV i XVI w.) gdzie w kamiennej ławie wbudowano fragment rzeźby z pletenicą (ul. Riva Creskih Kapelana). Przechodząc przez bramę, dostajemy się na plac z gotycko-
Plac w porcie przechodzi w ulicę, na której po lewej stronie znajduje się sąd miejski z XVI w. z lapidarium. Idąc od bramy miejskiej w kierunku przystani (ul. Riva Creskih Kapelan), przy nadbrzeżu zobaczymy budynek z XV w., w którym obecnie mieści się hotel, a na małym placu od tyłu jest pałac Petris (XV w.), łączący w sobie style weneckiego gotyku i wczesnego renesansu. Obecnie funkcjonuje tu muzeum miejskie (od 1910 r.) zawierające zbiory dotyczące czasów prehistorycznych i rzymskich, m.in. antyczne amfory z II w. p.n.e. pozieleniałe od leżenia na dnie morza, rzeźby z charakterystycznym motywem chorwackiej plecionki, zbiory etnograficzne, ikony, drewniane płaskorzeźby i zbiór numizmatów. W pałacu tym z 1528 r. pracował jeden z największych filozofów swego okresu Franjo Petrić, wyznawca teorii Platona. Za sprzeciw wobec Wenecji i za wiarę protestancką został wyrzucony z Cresu.
W plątaninie uliczek za pałacem Petris można odnaleźć średniowieczny, najstarszy w mieście kościół św. Izydora (sv. Izidora, zwany Sidar) z romańską apsydą i gotyckim portalem. Zachowała się drewniana rzeźba św. Izydora z XV w. i fragmenty gotyckiego poliptyku z XV w. W pobliżu można też obejrzeć ruiny gotyckiego pałacu Rodinis (XV w.). Mury miejskie zburzono w XIX w., zachowała się tylko cylindryczna baszta w północno-
Na skraju miasta przy brzegu morza mieści się gotycki kościół św. Marii Magdaleny (sv. Marije Magdalenę) z 1402 r. We wschodniej części miasta można zwiedzić kościół św. Franciszka (sv. Frane) z XIV w. o architekturze typowej dla budowli wznoszonych przez zakony żebracze (prosjećkih), jakim byli franciszkanie. Wewnątrz znajdują się piękne stalle z XV w., a sama budowla otoczona jest dwoma ogrodami z kolumnami z XV w. W zbiorach klasztornych zachowały się kodeksy z XV w., kolekcja mebli z XVI i XVII w. i drukarka do powielania tekstów liturgicznych głagolicą. Nieco dalej mieści się klasztor Benedyktynów z XV w. ze zbiorem ikon i kodeksów pochodzących z tego stulecia.
Za miastem, w zachodniej części zatoki znajduje się klasztor żeński św. Piotra (sv. Petra), pierwszy raz wspominany w XV w., zawierający ołtarze z XVII w., a także kolekcję ikon i kodeksów. Obok wzniesiono kaplicę św. Krzyża (sv. Kriża), do której prowadzi droga krzyżowa ze stacjami zdobionymi drewnianymi płaskorzeźbami. Na cmentarzu mieści się gotycki kościół św. Antoniego (sv. Ante) zpocz. XV w.
.